Mời bạn tìm hiểu về thế giới ngầm của dân chơi keycap, một thế giới đầy màu sắc mang tên Artisan keycap
Artisan keycap là gì
Rõ ràng chúng cũng chỉ là một keycap gắn lên bàn phím cơ. Nhưng ở đây mỗi chiếc keycap làm ra là cả một tác phẩm nghệ thuật. Artisan keycap được thiết kế, làm ra một cách thủ công, gắn liền với sự độc lạ, thẩm mỹ, và tay nghề xuất sắc của người làm ra chúng.
Artisan keycap thường không chạy theo thị hiếu mà phụ thuộc hoàn toàn vào sở thích, nhu cầu riêng của mỗi người. Nói chung nó là dạng tách biệt với đám đông và không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố xu thế bên ngoài. Nó ở đó, tồn tại như một dạng nghệ thuật, một thế giới ngầm của người chơi keycap.
Gắn artisan keycap lên bàn phím thì thường là it nhiều làm thay đổi cảm giác khi bấm phím: chính vì artisan keycap được làm từ các chất liệu khác nhau có khi là đất sét, có khi là nhựa, kim loại hoặc gỗ nên cảm giác bấm vào các phím này sau khi gắn lên là rất khác so với các phím còn lại trên keyboard.
Và vì phỏng theo các nhân vật, các tạo hình chủ đề khác nhau nên hình dáng của artisan keycap cũng thay đổi muôn vàn, bề mặt có khi bằng phẳng có khi gồ ghề, có khi trơn láng có khi nhám, mang lại cảm giác và cái nhìn khác cho toàn bộ bàn phím một khi lắp vào.
Vì sao người ta tìm tới Artisan keycap?
Người chơi artisan keycap có thể chia làm hai trường phái, một là mua để sưu tầm/ để ngắm, hai là để dùng.
Nếu là trường phái mua-dùng thì lý do dùng artisan keycap có thể là:
- Tăng cảm hứng cho bàn phím cơ. Dù là một bàn phím đơn sắc hay đã được phối màu tận răng xinh đẹp thì như vậy vẫn chưa đủ. Tổng thể vẫn còn thiếu một điểm nhấn đủ để khi nhìn vào bất kỳ ai cũng có thể lấy lại cảm hứng làm việc, sáng tạo cho mình. Một điểm nhấn đủ để ai cũng tấm tắc ngợi khen chủ nhân có gu độc lạ ghê. Và đó là khi người ta cần tới một hoặc một vài chiếc artisan keycap để điểm xuyết cho bàn phím của mình.
- Cảm giác gõ có một điểm nhấn nhá thú vị. Keycap artisan thường được làm từ chất liệu khác biệt, hình dạng đôi khi cũng rất khác thường với định dạng 3D nổi tạo hình phức tạp các thứ. Dù bạn để nó là phím Space/ Enter hay Esc thì chúng luôn nổi bật. Và mỗi khi chạm tay vào, bạn sẽ có một cảm giác gõ hoàn toàn khác so với cả bàn phím. Đó là một cảm giác gõ cực kỳ yo-most.
- Điểm hút của cá tính. Một trong các cách đơn giản, hiệu quả nhất thể hiện gu thẩm mỹ, cá tính của một người chính là nhìn các đồ vật thân cân hàng ngày của người đó, nhìn vào những thứ mang mác cá nhân của họ. Như phòng ngủ, góc làm việc, quần áo, phụ kiện, các món gear… Bàn phím là thứ hầu như chiếm hết mọi sự chú ý trên bàn làm việc. Đây sẽ là nơi lý tưởng để bạn thể hiện gu thẩm mỹ và sự sáng tạo của mình. Chọn một chiếc artisan trang trọng để lên vị trí nổi bật nhất trên bàn phím còn là cách để bạn thực sự khẳng định cá tính của mình.
Còn với các bạn chuyên mua artisan keycap để-sưu-tầm-để-ngắm, thì đây là lý do:
- Sưu tầm… để sưu tầm thôi: Nếu bạn chưa biết thì trên đời này có một thứ phức cảm gọi là muốn có hết những thứ nằm trong sở thích của mình. Phàm là con người ai cũng có suy nghĩ và thôi thúc này. Ngày bé nó có thể là thú sưu tầm tem xưa, sưu truyện sách cũ, lớn hơn chút thì thú sưu tầm nó nở rộng ra, nặng đô hơn thành sưu tầm tiền cổ, sưu tầm nước hoa, đồ cổ quý giá… Còn với giới chơi phím cơ và đặc biệt các anh mê custom phím cơ thì đôi khi họ còn có thú vui sưu tầm keycap. Sưu tầm không phải để mong một ngày bán nó ra với giá triệu đô mà đơn giản là cảm giác có được tất cả những chiếc keycap độc đáo, có 1-0-2 trên đời nó rất đã và hạnh phúc. Cho nên mới có chuyện nhiều hãng keycap artisan cho ra một con keycap một khuôn đúc độc quyền duy nhất và bán ra với giá trên trời. Mà vẫn có người lùng mua cho bằng được. Chấp nhận cả chuyện bị mua đi bán lại với sự đội giá không đếm xuể.
- Quá trình tìm kiếm, lùng sục keycap độc lạ hiếm… là cả một niềm vui. Có bạn mình biết đã từng bỏ ra hàng tháng trời chỉ để săn về một con keycap artisan từ bên Nhật, Mỹ. Rồi khi cầm trên tay, hắn nâng như nâng trứng, sau còn thiết kế hẳn một chiếc hộp gỗ riêng chỉ để đựng con keycap 3D đó. Hắn nói thời gian lùng em này, cảm giác khấp khởi hồi hộp mong chờ từng ngày nó rất đáng nhớ và sung sướng lắm. Cái này chắc chỉ có người trong cuộc mới hiểu nổi. Bản thân mình cũng là đứa thích chơi keycap, táy máy custom sơ sơ nhưng chỉ thích thôi, chứ còn kêu bỏ ra hàng đống tiền, mỗi ngày canh me các thứ để tìm được một chiếc keycap nào đó thì chắc là cũng không có kiên nhẫn nổi.
Artisan keycap thế nào là tốt?
Đã gọi là artisan keycap, bản thân tên gọi đã cho thấy đây là một dòng keycap mà mỗi thành viên trong đó là một tác phẩm nghệ thuật. Và nghệ thuật thì không có cái “tốt nhất”. Chỉ có phù hợp và hợp nhãn nhất mà thôi.
Nếu bạn thấy thích một thiết kế artisan keycap nào đó, chỉ cần thêm chất liệu bền vững và tìm thấy sự tinh tế trong từng chi tiết. Đó đã là một artisan keycap tốt, và hợp với bạn.
Và thay vì tìm kiếm một chiếc artisan keycap được nhiều người khen ngợi là tốt (mà nhiều người khen có nghĩa là nó không phải hàng độc rồi), thì bạn nên tìm artisan keycap vừa đúng, vừa tầm với ngân sách của mình, đồng thời phản ảnh được gu thẩm mỹ của mình một cách chân phương nhất. Đó mới là đích đến của việc mua artisan keycap.
Tại sao Artisan Keycaps lại đắt như vậy?
Artisan không có mặt bằng chung về giá. Chúng rất độ chừng, trong khoảng từ 10 USD tới hơn 100 USD đều có. Artisan keycap có giá đắt như vậy là vì:
- Toàn bộ đều làm thủ công, nghĩa là cần nhiều công sức, thời gian từ khâu lên thiết kế, tạo khuôn cho tới các phần lao động thủ công phía sau.
- Quá trình chế tạo ra một chiếc keycap artisan luôn rất nhiều công đoạn, có khi rất phức tạp và cả tổn hại đến người làm. Tốn công, tốn thời gian và nhiều rủi ro dẫn tới giá thành cao hơn
- Một số artisan keycap còn là hàng độc quyền, chỉ có một không có cái thứ hai trên đời, dẫn tới giá thành cực đắt.
- Nếu không độc quyền thì ít nhất mỗi keycap artisan đều là hàng hiếm, khó kiếm trên thị trường. Hiện tại bạn đã có thể mua các keycap Dwarf Factory, Jelly Key và Filco tại Việt Nam (thông qua nhà phân phối Phong Cách Xanh), còn ngày xưa tất tần tật đều phải đặt hàng qua Drop hoặc các groupbuy lớn nhỏ khác nhau, thời gian chờ đợi, rủi ro quá trình vận chuyển, giao nhận hàng, các thứ đều làm cho mỗi chiếc artisan keycap trở nên cực kỳ hiếm.
Mời bạn tham khảo một vài hình ảnh nghệ nhân đang chế tác artisan keycap với chất liệu nhựa. Nhìn nổi da gà vì sự kỳ công tỉ mỉ trong đó.
Cách chọn artisan keycap: cũng có nguyên tắc, không hoàn toàn là cảm tính
Mỗi người khi đến với artisan keycap đều có cho mình lý tưởng và lý do riêng. Nhưng nhìn chung nếu bạn xác định mua artisan keycap để làm đẹp cho bàn phím và để dùng, thì việc chọn lựa artisan keycap vẫn tuân theo một vài nguyên tắc sau chứ không hoàn toàn chỉ là cảm hứng thích thì nhích.
Một vài gợi ý sau hy vọng có thể giúp bạn tham khảo ít nhiều, giúp quá trình chọn dễ dàng và nhanh chóng hơn.
1/ Artisan keycap của hãng nào
Artisan keycap trong ngoài nước đều có, nơi sản xuất là công ty hoặc cá nhân rất đa dạng. Có thể kể ra một số thương hiệu lớn, uy tín và được sự yêu thích của nhiều người dùng, như Dwarf Factory, Hot Keys Project, Jelly Key, Hirosart, Capsmiths…


Ngoài các hãng chuyên sản xuất artisan keycap dạng độc, lạ này ra thì còn vài hãng keyboard nổi tiếng cũng có dòng Artisan keycap của riêng họ nhưng thường gắn với một công nghệ chế tác thủ công nào đó, chứ không chạy theo các hình dáng 3D kỳ lạ như vầy.
Ví dụ thương hiệu bàn phím cơ Filco cũng có Artisan keycap được làm từ công nghệ sơn mài truyền thống Nhật Bản với chất liệu sơn mài, vàng bạc quý hiếm và làm hoàn toàn thủ công.

Tùy bạn thích phong cách artisan keycap của hãng nào thì nên search tìm trong các dòng sản phẩm hãng có hoặc có thể làm. Như vậy sẽ gói gọn phạm vi tìm kiếm hơn. Cũng là cách để quản lý ngân sách tốt hơn.
2/ Artisan keycap đó, bạn muốn nó đặt lên bàn phím trông như thế nào?
Mình đang muốn nói tới hình dạng và độ cao của nó so với tổng thể bàn phím đang có. Với artisan keycap thì thật ra yếu tố profile keycap không còn quan trọng mấy (độ cao, độ nghiêng của keycap nói chung). Nhưng hình dạng và mức độ nổi bật của nó so với cả bàn phím lại quan trọng hơn.
Một số artisan keycap có hình dạng và kích thước khá tương đồng với keycap của bàn phím, phần chế tác đặc sắc sẽ nằm phía trong một khuôn viên gọn gàng của keycap mẫu mực. Nên khi ráp lên cảm giác gõ vẫn không khác mấy.
Một số khác lại được điêu khắc, đúc kết, tạo hình phức tạp, đôi khi còn là hình 3D của một nhân vật, một biểu tượng nào đó. Cho nên hoàn toàn trội lên, góc cạnh và gồ ghề hẳn so với mặt bằng toàn bàn phím. Nếu bạn không ngại cảm giác gõ hoàn toàn khác quắc, và cũng không ngại nó khác biệt hẳn style đang có thì cứ chọn đi đừng ngại. Dù gì đó cũng chỉ là một phím hay hai ba phím thôi mà.
3/ Chất liệu làm ra artisan keycap
Rất đa dạng. Tùy vào yêu cầu và sở thích mà mỗi người sẽ có lựa chọn riêng cho mình. Nhựa, đất sét, gỗ, acrylic, kim loại hỗn hợp, thép không gỉ, nhôm nguyên chất, hợp kim quý, vàng, bạc…. Bạn cần xác định loại chất liệu mình thích trước khi mua, như vậy sẽ giới hạn được phần nào tầm giá của các keycap.
4/ Tính độc quyền và độ hiếm của keycap
Tuân theo nguyên tắc cái gì hiếm (mà đẹp, chất lượng) thì cái đó quý. Có một khoảng cách rất lớn giữa artisan keycap được làm ra hàng loạt cho người dùng khắp nơi, với một keycap chỉ được hãng làm ra duy nhất một chiếc. Sau khi làm xong thì họ tuyên bố hủy khuôn luôn. Có nghĩa là hông thể nào có một cái keycap thứ hai giống y như vậy dù có cố tình nhái theo. Trường hợp này bao nhiêu tiền cũng không đủ, và đó thường là đích đến của mấy anh mua artisan keycap để sưu tầm.
Còn ở mức dễ chịu hơn, thì có thể dừng lại ở việc artisan keycap đó khó tìm, đặt hàng hơi khó một chút, hay chưa tìm thấy được ở Việt Nam mà phải đặt hàng nước ngoài rồi chờ dài cổ mới có. Cái này thì cũng không phải là chuyện lớn với anh em nghiện mai thúy nhựa, nhưng chính quá trình này đã làm cho các artisan keycap có độ phổ biến ít trở nên cao và đắt giá hơn.
Đã vui thì vui cho tới bến. Nhưng điều này chưa bao giờ đúng với dân chơi/ dân nghiện keycap. Thế giới ngầm này là vô tận, càng đi sâu càng thấy mình nhỏ bé. Nên cứ xác định là từ từ tiến tới thôi mọi người ạ. Chia sẻ với newsphongcachxanh một số trải nghiệm thú vị của bạn với artisan keycap trong comment bên dưới nhé.