Tìm hiểu về Mainboard Z690 hỗ trợ RAM DDR5 trên các thế hệ CPU Intel thế hệ 12 mới sắp phát hành

Cùng với các tin tức về CPU Intel Alder Lake-S sắp sửa ra mắt thì Bo mạch chủ Z690 hỗ trợ RAM DDR5 cũng là cái tên nóng hổi được nhiều người tìm kiếm.

Vì CPU Intel Alder Lake-S Và Bo Mạch Chủ Z690 sẽ cùng lúc được ra mắt vào tháng 11 này.

Vì cả hai tồn tại mối liên hệ mật thiết không thể tách rời, rất dễ lý giải và cũng vô cùng hợp lý.

Và vì dòng Bo mạch chủ Z690 sẽ mở ra một kỷ nguyên mới về thiết kế lẫn khả năng hỗ trợ bộ nhớ DDR5 chưa từng có trong lịch sử công nghệ trước giờ.

Bo mạch chủ Z690 được trang bị DDR5 và mối liên hệ kỳ lạ với CPU Alder Lake-S

Trước khi nói về Bo mạch chủ Z690, mình sẽ nói qua một chút về CPU thế hệ 12 mới của Intel dành cho desktop Alder Lake-S. CPU “Alder Lake” dựa trên kiến trúc Enhanced SuperFin tiến trình 10 nm, trang bị tối đa 8 nhân Golden Cove và 8 nhân Gracemont. Dòng CPU mới này dự kiện sẽ tạo ra một bước nhảy vọt về hiệu suất. Nó được thiết kế dựa trên công nghệ Kiến trúc lai, kết hợp giữa nhân Golden Cove hiệu năng cao với nhân Gracemont tiết kiệm điện.

Về đồ họa tích hợp thì CPU này sẽ có engine Xe LP và Gaussian and Neural Accelerator 3.0 (GNA 3.0) cho các tác vụ AI. Còn có thể khả năng hỗ trợ PCIe Gen 5 và RAM DDR5 cho tốc độ và dung lượng bộ nhớ siêu khủng, đồng thời tích hợp công nghệ Wi-Fi 6E, và Thunderbolt 4.

Một thay đổi lớn có trong dòng CPU mới này là việc dùng Socket LGA1700 mới tăng 41,7% số lượng chân pin so với LGA1200, dẫn tới việc Alder Lake-S sẽ không tương thích với các bo mạch chủ thế hệ trước và chỉ có các Bo mạch chủ thế hệ mới 600 series mới hỗ trợ tốt cho các bộ vi xử lý cao cấp này và cả cho các thế hệ CPU tương lai. Trong các dòng Bo mạch chủ 600 series thì lại chỉ có Bo mạch chủ Z690 cao cấp có được hỗ trợ bộ nhớ DDR5 với tốc độ lên tới 4800MHz. Các bo mạch chủ còn lại của dòng như B650, H670 và H610 thì vẫn chỉ hỗ trợ bộ nhớ DDR4-3200.

Như vậy có thể thấy là Chip Alder Lake-S cho desktop khá linh hoạt trong hỗ trợ RAM. Giao tiếp thì vẫn là dual-channel nhưng nó sẽ hỗ trợ cả DDR5-4800 và DDR4-3200. Riêng DDR5 thì chỉ có bo mạch chủ Z690 cao cấp mới hỗ trợ được.

Có thể thấy hỗ trợ bộ nhớ giữa Bo mạch chủ Z690 và các Bo mạch thấp hơn còn lại trong dòng 600 series có sự khác biệt lớn, nhưng còn các tính năng khác thì lại giống nhau. Cụ thể dòng Bo mạch chủ mới này có thể làm được những việc sau:

  • eDP / 4DDI (DP, HDMI)
  • Hỗ trợ bộ nhớ 2 kênh (Lên đến DDR5-4800 / Lên đến DDR4-3200)
  • x16 Làn PCIe 5.0 / x4 PCIe 4.0 (CPU)
  • Hỗ trợ PCIe Express 4.0 & PCIe Express 3.0 (Chipset 600-Series)
  • SATA 3.0
  • Tích hợp WiFi 6E
  • Thunderbolt 4 rời rạc (Tương thích USB 4)
  • USB3 (20G) / USB3 (10G) / USB3 (5G) / USB 2.0
  • Intel LAN PHY
  • Bộ nhớ Intel Optane H20 (Kế thừa H10)

Chi tiết về Bo mạch chủ cao cấp Z690 với bộ nhớ RAM DDR5

Theo tin tức rò rỉ từ một thành viên trên diễn đàn Bilibili, một bức hình Bo mạch chủ Z690 đã lộ diện, với dàn điện gây choáng lên tới 20 pha, được cho là dùng để xử đẹp CPU Intel Adler Lake-S kể cả CPU dòng K (gồm Core i9-12900K, Core i7-12700K, Core i5-12600K) với PL2 lên tới 228W. Leaker cho biết đây là phiên bản prototype, có thể khi ra thành phẩm cuối cùng sẽ có một số tay đổi.

Từ hình có thể thấy rõ Bo mạch chủ Z690 này có tới 20 pha điện, rõ là dành cho dân mê ép xung. Thiết kế của bo mạch này hình như cũng không có một số chi tiết như thiết kế trước đây, gồm ngàm cố định CPU, cổng cắm nguồn EPS 8-pin, và cổng cắm quạt.

bo mạch chủ Z690

Về các khe cắm, thì Bo mạch chủ Z690 có lẽ sẽ được trang bị 1 khe PCIe x16 và 3 khe M.2. Chưa rõ khe PCIe trong đây là là PCIe 5.0 hay PCIe 4.0. Vì hiện tại các card màn hình đang có trên thị trường vẫn chưa khai thác được tối đa băng thông PCIe 4.0. Còn các SSD cũng đang rục rịch có khe cắm chuẩn PCIe 5.0 nhưng đến giữa năm 2022 thì mới có sản phẩm đầu tiên, mà nghe nói là dành cho doanh nghiệp.

Chiếc Bo mạch chủ đầu tiên Z690 từ ai?

Theo thông tin cập nhật mới nhất thì chiếc bo mạch chủ Z690 đầu tiên đã có mặt, và là thành quả của Asus. Thương hiệu Đài Loan này tuyên bố sẽ sớm cho ra mắt các sản phẩm bo mạch chủ tương thích CPU Alder Lake-S thế hệ 12 của Intel.

Đội Hình Mainboard Asus Z690 Xuất Hiện Tại ECC

Leaker nổi tiếng Komachi còn cho biết thêm có 3 model chính trong danh sách Mainboard Z690 hỗ trợ DDR5 từ Asus, được xếp theo danh sách từ cấp độ cao tới thấp: ROG MAXIMUS, ROG STRIX và PRIME. Trong đó:

  • Các bo mạch chủ ROG MAXIMUS đều hỗ trợ chuẩn RAM DDR5 trong đó cao cấp nhất là ROG MAXIMUS Z690 EXTREME, tiếp theo là hai phiên bản thấp hơn tên FORMULA, HERO.
  • Các bo mạch chủ dòng ROG STRIX thì sẽ gồm ba biến thể A-E-F, chỉ tương thích và hỗ trợ cho chuẩn RAM DDR4, cũng là dòng cao cấp nhưng giá “dễ chịu” hơn dòng MAXIMUS.
  • Dòng bo mạch chủ PRIME thì thuộc phân khúc phổ thông, gồm đa dạng các mẫu bo mạch chủ như A – PLUS – P – V. Trong đó những phiên bản PRIME có ký tự kết thúc là D4 sẽ tương thích với chuẩn RAM DDR4 hiện tại. Còn lại ba model PRIME là Z690 A, Z690 P và Z690 V sẽ hỗ trợ cho RAM DDR5.

Asus đã có mở màn khá hoành tráng khi phủ hết các phân khúc khác nhau: người dùng yêu cầu cao – cao cấp và cả phổ thông cho cả hỗ trợ RAM DDR4 và cả RAM DDR5 mới.

Nhưng, không phải Bo mạch chủ Z690 nào cũng hỗ trợ RAM DDR5

DDR5 xuất hiện trên CPU thế hệ mới nhưng chưa thể gọi là phổ biến ngay ở thời điểm này (và cả trong tương lai ngắn). Nên chiến lược của các hãng Bo mạch chủ rõ ràng là vừa hỗ trợ DDR5 vừa song song hỗ trợ DDR4 hoặc chỉ hỗ trợ DDR4 để phù hợp với những nhu cầu khác nhau của người dùng.

Cụ thể là trong trường hợp của ASUS kể trên, thì chỉ có các bo mạch cao cấp dòng ROG Maximus Z690 như Extreme/Formula/Hero và một số bo dòng Prime như Z690-A/P/V và ProArt Z690 Creator 10G là hỗ trợ DDR5 song song với DDR4.

Còn các dòng còn lại gồm ROG Strix Z690-A/E/F Gaming, TUF Gaming Z690-Plus/Gaming, Prime Z690-A/P/V/V-SI và Prime Z690M-Plus sẽ chỉ hỗ trợ DDR4.

Nguyên nhân chính là: DDR5 vốn là công nghệ còn quá mới, chi phí đầu tư cho RAM DDR5 ban đầu sẽ rất và mực độ phổ biến của DDR5 cũng chưa thật sự phổ biến. Cho nên Asus nói riêng và các hãng bo mạch chủ còn lại như MSI, Gigabyte, ASRock có xu hướng sẽ chỉ hỗ trợ DDR5 trên các dòng cao cấp. Chỉ như vậy thì mới có thể tối ưu được chi phí cũng như lợi nhuận theo từng nhóm khách hàng.

ASUS' Z690 motherboard lineup leaks with DDR5 and DDR4 memory options

Mô-đun RAM DDR5 trong Bo mạch chủ Z690 cải tiến thế nào so với Mô-đun RAM DDR4? Và người dùng được lợi gì từ những điểm này?

Mối quan tâm đầu tiên của công chúng, như thường lệ, vẫn luôn là sự tương thích. Theo như công bố  chính thức này, RAM DDR5 sở hữu 288 chân pin bằng với RAM DDR4 tuy nhiên cách bố trí pin của chúng lại khác nhau. Do đó, người dùng KHÔNG thể sử dụng RAM DDR5 trên khe cắm DDR4 và ngược lại. Một tin hơi buồn cho túi tiền.

Nhưng bù lại, RAM DDR5 sở hữu một loạt các thông số ấn tượng, nhất là khi đặt lên so sánh trực diện 1 on 1 với DDR4. Chúng ta có thể xem bảng số liệu dưới đây

DDR5 DDR4
Data Rates 3,200 – 6,400 MTps 1,600 – 3,200 MTps
Device Densities 8Gb – 64Gb 2Gb – 16Gb
Max UDIMM Size 128GB 32GB
Bank Groups (BG) / Banks 8 BG x 2 banks (8Gb x4/x8), 4 BG x 2 banks (8Gb x16), 8 BG x 4 banks (16-64Gb x4/x8), 4 BG x 4 banks (16-64Gb x16) 4 BG x 4 banks (x4/x8), 2 BG x 4 banks (x16)
Burst Length BL16, BL32 (and BC8 OTF, BL32 OTF) BL8 (and BL4)
REFRESH Commands All bank and same bank All bank
VDD / VDDQ / VPP 1.1 / 1.1 / 1.8 1.2 / 1.2 / 2.5

Có thể thấy rõ một vài cải tiến vượt xa so với thế hệ trước. Cụ thể là:

  • DDR4 sử dụng cấu trúc 16 bank chia ra 4 bank trong một nhóm và DDR5 được thiết kế cải tiến hơn với 32 bank chia ra 8 nhóm. Độ dài cụm trên RAM DDR5 được nhân đôi từ tám lên 16. Đặc biệt, RAM DDR5 được trang bị chức năng Same Bank Refresh (SBRF), cho phép chạm vào các bank khác trong khi một bank đang hoạt động.
  • Một trong những lợi ích lớn nhất của RAM DDR5 là hỗ trợ dung lượng cao hơn gấp bốn lần cho mỗi mô-đun so với DDR4. Các mô-đun DDR4 có mật độ chip 16 Gbit và tối đa 32 GB còn DDR5 là 64Gbit, giúp tăng dụng lượng tối đa trên một mô-đun từ 32GB lên đến 128GB.
  • Ngoài việc hỗ trợ dung lượng cao hơn, RAM DDR5 còn tăng gấp đôi băng thông so với DDR4. Tốc độ dữ liệu tối đa của DDR5 từ 3200 MHz đến 6400 MHz còn của DDR4 là từ 1600 MHz đến 3200 MHz.

  • Trước kia, điện áp của RAM thường được điều chỉnh bởi bo mạch chủ. Nhưng với RAM DDR5 điều này sẽ chỉ còn là quá khứ vì các mô-đun DDR5 sẽ có bộ điều chỉnh điện áp riêng được tích hợp sẵn giúp giảm tải cho bo mạch chủ.

Anh em có thể đọc thêm nhiều thông tin thú vị về thế hệ RAM DDR5 trong bài viết này.

Các tranh luận diễn ra trước ngày ra mắt Bo mạch chủ Z690

Đã có rất nhiều đồn đoán xung quanh sự kiện ra mắt các bo mạch chủ Z690 hỗ trợ DDR5 thế hệ mới. Một số cho rằng DDR4 có thể mang lại cho gme thủ tốc độ khung hình cao hơn DDR5 trong một vài trường hợp. Đồng thời các mô-đun bộ nhớ DDR5 sẽ có thể có độ trễ cao hơn so với mô-đun DDR4 thông số kỹ thuật cao. Dẫn tới việc người dùng DDR4 sẽ có lợi thế về hiệu suất khi chơi game trên bộ vi xử lý Alder Lake-S thế hệ mới của Intel.

Khi có các tin tức rò rỉ về các dòng Bo mạch chủ 600 series sắp ra mắt từ Asus, thì lần nữa, tranh cãi lại nổ ra. Mọi người cho rằng các tùy chọn hỗ trợ bộ nhớ của Asus quá rắc rối và khó nhớ. Có loại chỉ hỗ trợ DDR4 (như các bo mạch chủ cấp thấp gồm ROG STRIX Z690-A GAMING D4, ROG STRIX Z690-E GAMING D4, ROG STRIX Z690-F GAMING D4, TUF GAMING Z690-PLUS D4, PRIME Z690M-PLUS D4 và PRIME Z690-V-SI -D4).

Có loại lại vừa hỗ trợ DDR4 vừa hỗ trợ DDR5 (như ASUS ‘Prime Z690A / Prime Z690-A D4, Prime Z690-P / Prime Z690-P D4 và Prime Z690-V / Prime Z690-V D4 của ASUS).

Có loại lại chỉ hỗ trợ DDR5 (như ROG Gamximus Z690 Extreme, ROG Maximus Z690 Formula, ROG Maximus Z690 Hero và ASUS ProArt Z690-Creator 10G).

Đầu cua tai nheo của việc này nhiều người còn cho rằng phải trách Intel vì đã không cam kết đi với một loại bộ nhớ duy nhất trên CPU Alder Lake-S thế hệ mới. Dẫn tới các hãng bo mạch chủ không dám làm liều mà cùng một lúc sản xuất ra nhiều món đồ chơi khác nhau vì muốn đa dạng hóa theo nhu cầu của người dùng. Do vậy mà mọi thứ trở nên rối như canh hẹ.

Mà đó chỉ mới là các dòng Bo mạch chủ 600 series từ Asus, chưa nói tới các hãng Bo mạch chủ khác. Đồng loạt xuất hiện thị chuyện sẽ còn phức tạp tới đâu. Người dùng sẽ càng rối hơn khi lựa chọn nâng cấp. Nhà phân phối, bán lẻ, bên vận chuyển cũng có thể nhầm lẫn dẫn tới nhiều rủi ro trong quá trình mua bán.

Cùng chờ xem các tin tức hấp dẫn tiếp theo về thế hệ Bo mạch chủ Z690 mới này nhé. Tháng 11 cũng sắp tới rồi. newsphongcachxanh sẽ cập nhật liên tục thông tin để anh em theo dõi tiếp.